متفورمین پیوسته رهش چیست و چه فوایدی دارد؟

متفورمین یک داروی بالینی پرمصرف با فواید بی شمار است مهم ترین کاربرد آن به عنوان اولین داروی خوراکی انتخابی برای بیماران مبتلا به دیابت است که تقریباً در تمام دستورالعمل‌های درمان دیابت توصیه می‌شود و اثربخشی درمانی آن به خوبی اثبات شده است.  اشکال مختلف متفورمین اثربخشی متفاوتی در درمان آن دارند، در این مقاله به بررسی تفاوت های متفورمین با متفورمین پیوسته رهش و عوارض آن خواهیم پرداخت.

دیابت چیست و چقدر شیوع دارد؟

دیابت یک بیماری متابولیک مزمن پیشرونده است که تهدیدی جهانی برای سلامتی است. در آن بدن توانایی تولید یا پاسخ به انسولین را به طور کامل یا نسبی از دست می دهد که منجر به متابولیسم غیر طبیعی کربوهیدرات ها و افزایش سطح گلوکز خون می شود. بیماران دیابتی دارای سطوح بالای گلوکز خون در درازمدت هستند که ممکن است باعث آسیب مزمن و اختلال در عملکرد بافت ها واندام های مختلف از جمله چشم ها، کلیه ها، قلب، عروق خونی و اعصاب شود.

شیوع دیابت رو به افزایش است و سازمان بهداشت جهانی (WHO)  پیش بینی کرده که تا سال 2025، تعداد بیماران دیابتی در جهان از 300 میلیون نفر فراتر خواهد رفت. بنابراین دیابت به یکی از سه بیماری مزمن غیرواگیر تبدیل شده است که سلامت انسان را در سراسر جهان تهدید می کند.انسولین هورمون مهمی است که سطح گلوکز خون را تنظیم می‌کند. دیابت نوع دوم با کاهش حساسیت به انسولین مشخص می‌شود و در نتیجه زمانی که پانکراس دیگر قادر به جبران آن نیست، گلوکز خون افزایش می‌یابد.

در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، انسولین قادر به اعمال اثرات کافی بر بافت ها و سلول ها (مثلا مقاومت به انسولین) نیست و ممکن است کمبود انسولین نیز وجود داشته باشد.

متفورمین چه فوایدی در کنترل دیابت دارد؟

متفورمین به دلیل بی‌خطری و هزینه کم، یک داروی بی‌گوانیدی پرمصرف است. بیش از 60 سال است که برای درمان دیابت نوع 2 در مراحل اولیه به دلیل توانایی برجسته آن در کاهش سطح گلوکز پلاسما استفاده می شود.مطالعات و کارآزمایی‌های بالینی متعدد نشان داده‌اند که درمان به تنهایی با متفورمین یا درمان ترکیبی با سایر داروهای کاهش‌دهنده گلوکز در درمان دیابت نوع 2 مؤثر است.سطح قند خون (گلوکز) افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بالاتر از حد طبیعی است. متفورمین دیابت را کاملا درمان نمی کند.

ولی به کاهش سطح قند خون شما تا محدوده ایمن کمک می کند و مقاومت به انسولین را کاهش می دهد.متفورمین به عنوان یک داروی ضد هیپرگلیسمی در نظر گرفته می شود زیرا غلظت گلوکز خون را در دیابت نوع II بدون ایجاد هیپوگلیسمی کاهش می دهد. این دارو معمولاً به عنوان “حساس کننده به انسولین” توصیف می شود که منجر به کاهش مقاومت به انسولین و کاهش قابل توجه بالینی سطح انسولین ناشتا پلاسما می شود.

مکانیسم اثر متفورمین چیست؟

متفورمین تولید گلوکز کبدی را کاهش می‌دهد، جذب روده‌ای گلوکز را کاهش می‌دهد و با افزایش جذب و استفاده محیطی گلوکز، حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد. از نظر آزمایشگاهی میزان هموگوبین A1C و LDL  و قند ناشتا را کاهش داده و  HDL  را افزایش می دهد.در برخی موارد، متفورمین در ترکیب با سایر داروها یا ترکیبات ضد دیابت استفاده می شود. 

عوارض متفورمین چیست؟

متفورمین می تواند عوارض جانبی خفیف و جدی ایجاد کند. اکثر عوارض جانبی خفیف هستند و در درجه اول بر سیستم گوارش شما تأثیر می گذارند.تهوع، استفراغ و اسهال از شایع ترین عوارض جانبی است که افراد در اولین شروع مصرف متفورمین با آن مواجه می شوند. این مشکلات معمولا با گذشت زمان از بین می روند. با مصرف متفورمین همراه با غذا می توانید این اثرات را کاهش دهید.

عوارض جانبی شدید مانند اسیدوز لاکتیک کمتر شایع است اما نیاز به مراقبت فوری پزشکی داردمتأسفانه، تعداد قابل توجهی از بیمارانی که با متفورمین تجویز می‌شوند، به دلیل عوارض جانبی گوارشی نمی‌توانند فرمولاسیون معمولی رهش  را در دوزهای توصیه شده تحمل کنند که منجر به کاهش پایبندی به درمان می‌شود . 

متفورمین پیوسته رهش به چه معناست؟

متفورمین پیوسته ‌رهش، همان‌طور که از نامش پیداست، به آرامی جزء فعال دارو را در دستگاه گوارش فوقانی آزاد می کند و  به‌آهستگی وارد جریان خون می‌شود  در نتیجه، سطح دارو در خون در طول شبانه‌روز ثابت می‌ماند و مصرف آن یک‌بار در روز کافی است. این رهاسازی تدریجی از بروز عوارض جانبی جلوگیری می کند .   

آیا متفورمین پیوسته رهش هم عوارض دارد؟

استفاده از متفورمین پیوسته رهش می توند عوارض جانبی گوارشی  را کمتر کرده و یا به صفر برساند و در نتیجه می تواند  تحمل دارو توسط بیماران را  افزایش دهد. 

درچه کسانی نباید متفورمین مصرف شود؟

نقص شدید کلیوی

حساسیت شناخته شده به متفورمین

اسیدوز متابولیک حاد یا مزمن ، از جمله کتواسیدوز دیابتی

در اختلالات شدید کلیوی

توصیه می شود که متفورمین قبل از هرگونه عمل شامل استفاده از مواد حاجب ید دار (مانند سی تی اسکن حاوی کنتراست یا آنژیوگرام) به دلیل افزایش خطر اسیدوز لاکتیک ناشی از اختلال در عملکرد کلیه ، به طور موقت قطع شود.

سایر موارد استفاده از متفورمین چیست؟ 

با گذشت زمان، کاربردهای متفاوتی از متفورمین کشف شد و فواید متفورمین برای بیماری‌های مختلف و حتی افزایش سن تأیید شد. این بیماری ها شامل سندرم تخمدان پلی کیستیک ، چاقی ، بیماری های کبد، سرطان ها (به عنوان مثال، سرطان سینه، سرطان آندومتر، سرطان استخوان، سرطان کولورکتال و ملانوم)، بیماری های قلبی عروقی و بیماری های کلیوی  است.

1.سندرم تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شایع ترین بیماری غدد درون ریز در بین زنان جوان است، به طوری که تقریباً از هر پنج زن، یک زن تخمدان هایی با ظاهر پلی کیستیک در سونوگرافی دارند.چاقی و افزایش قند خون ناشتا به دنبال افزایش مقاومت به انسولین یک مشخصه بارز این سندرم می باشد. متفورمین یکی از قدیمی ترین داروهای خوراکی حساس کننده به انسولین است.

برای چندین دهه استفاده از آن به مدیریت دیابت نوع 2 محدود می شد. با این حال، در دو دهه گذشته، خواص آن به عنوان یک عامل حساس کننده به انسولین در رابطه با کاربرد آن برای زنان مبتلا به PCOS مورد بررسی قرار گرفته است. متفورمین در بیماری سندرم تخمدان پلی کیستسک  به منظور کاهش وزن و بهبود سطح قند خون کاربرد دارد.

2. چاقی

شیوع چاقی در سال های اخیر به دلیل تغییر در سبک زندگی به سرعت افزایش یافته است. چاقی یک بیماری مزمن چند عاملی است که با سایر سندرم های متابولیک مرتبط مانند دیابت، بیماری های کبد چرب و بیماری های قلبی عروقی همراه است. چاقی ناشی از عدم تعادل بین دریافت و مصرف انرژی است. شواهد  نشان می دهد که متفورمین ممکن است یک درمان بالقوه برای چاقی و اختلالات متابولیکی مرتبط با آن باشد.

در افراد غیر دیابتی، متفورمین اثرات ضعیف اما مفیدی بر کاهش وزن دارد. در یک مطالعه روی موش‌ها، درمان با متفورمین به مدت 14 هفته به طور قابل‌توجهی از چاقی ناشی از رژیم غذایی پرچرب و پاسخ التهابی مرتبط جلوگیری کرد.از مزایای شناخته شده متفورمین کاهش وزن متوسط ​​است که آن را به گزینه ای موثر برای افراد چاق تبدیل می کند.

3. بیماری های کبدی

کبد، که نقش مهمی در فیزیولوژی کل بدن، به ویژه هموستاز گلوکز و متابولیسم لیپید دارد، ارگان هدف اصلی متفورمین است. اختلال عملکرد کبد ممکن است منجر به بسیاری از بیماری ها، مانند دیابت، بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)، سیروز، هپاتیت غیر الکلی (NASH) و کارسینوم سلولی کبدی (HCC) شود. مطالعات نشان می دهد که متفورمین در بیماران مبتلا به سیروز بی خطر است و خطر مرگ را تا 57 درصد کاهش می دهد. در بیماران دیابتی، متفورمین باعث کاهش 50 درصدی بروز HCC و بهبود بقا می شود.

4.سرطان

شواهد در برخی مطالعات اخیر نشان می دهد که متفورمین رشد، بقا و متاستاز انواع مختلف سلول های تومور را مهار می کند، از جمله سلول های سرطان سینه، کبد، استخوان، پانکراس، آندومتر، کولورکتال، کلیه و ریه .خواص ضد سرطانی متفورمین نیاز به بررسی های مطالعاتی بیشتر دارد. متفورمین با مکانیسم ویژه ای آسیب DNA را کاهش می‌دهد  و همچنین به عنوان یک داروی ضد دیابت، سطح گلوکز پلاسما را کاهش می دهد و در نتیجه از تکثیر و بقای سلول های سرطانی جلوگیری می کند .مطالعات دیگر گزارش کردند که متفورمین می تواند پاسخ ایمنی را در برابر سلول های سرطانی فعال کند.  

5. بیماری های قلبی عروقی

بیماری های قلبی عروقی یکی از علل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در جهان است.ریسک فاکتور های آن شامل سیگار کشیدن، دیابت، چاقی، چربی خون و پرفشاری خون است.گزارش ها نشان می دهد که بیماران مبتلا به دیابت تقریباً یک سوم موارد نارسایی قلبی را تشکیل می دهند. متفورمین وضعیت انرژی عضله قلب را از طریق بهبود متابولیسم لیپید و گلوکز سلولی بهبود می بخشد .متفورمین با افزایش HDL و کاهش  LDL  و تری گلیسیرید و کاهش استرس اکسیداتیو و کاهش التهاب ناشی از هیپرگلیسمی  بروز بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد .

6.بیماری های کلیوی 

آسیب حاد کلیه (AKI) و بیماری مزمن کلیه (CKD) دو بیماری عمده کلیوی هستند ،دیابت به عنوان یکی از علل مهم بیماری های کلیوی در نظر گرفته می شود .مطالعات نشان داد که تجویز خوراکی روزانه متفورمین می تواند فیبروز کلیه را بهبود بخشد و ساختار و عملکرد کلیه را عادی کند.  

مصرف متفورمین در بارداری

بر اساس مطالعات حیوانی و کارآزمایی‌های بالینی، استفاده از متفورمین در بارداری در سطح جهانی رو به افزایش است و در کنترل دیابت بارداری تصمیم گیری بسته به شرایط بیمار بر عهده پزشک مربوطه است.

واریومت چیست و چه فوایدی دارد؟

متفوریمن به فرم پیوسته رهش از شرکت دارویی فاران فارمد

تحمل بهتر با کمترین عوارض گوارشی
حداکثر غلظت پلاسمایی ۴ تا ۸ ساعت بعد از مصرف متفورمین پیوسته رهش در مقایسه با ۱ تا ۳ ساعت بعد از مصرف متفورمین عادی

کاهش میزان مصرف قرص
بهبود پروفایل لیپیدی با کاهش تریگلیسرید
کمک به کاهش وزن
کاهش مشکلات قلبی- عروقی
قابل استفاده در دیابت بارداری و سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCO)

احتیاطات و موارد منع مصرف واریومت چیست؟

سابقه واکنش حساسیتی شدید به متفورمین و سایر داروهای کاهنده قند خون

دیابت نوع یک(بدن بیمار هیچ گونه انسولینی تولید نمیکند)

در افراد مسن به دلیل احتمال وجود بیماری های عروق محیطی باید با احتیاط مصرف شود

در شرایطی مانند اسهال، استفراغ، فلج معده، انسداد روده و دیگر شرایطی که جذب غذا را به تاخیر می اندازد، ممکن است تغییر مقدار مصرف دارو لازم بوده و یا انسولین جایگزین گردد

در پرکاری و کم کاری تیرویید تنظیم مقدار مصرف دارو لازم است

ممکن است باعث کاهش سطح ویتامین ب 12 شود

Sources:

1. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0168822721001832
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8515195/
3. https://www.healthline.com/health/diabetes/metformin-side-effects
4. https://go.drugbank.com/drugs/DB00331
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7212476/
6. https://www.pubmed.com